Làng Xuân Mỹ được khai sinh vào khoảng năm 1870, từ đó an cư lạc nghiệp, đời sống đạo nhờ đó cũng dần được chấn chỉnh và Xuân Mỹ trở thành một giáo họ của Mỹ Yên.
Khi những cánh đồng hoang đã quen hơi người, những đầm lầy đã thành ruộng tốt, thì dân số cũng ngày một tăng thêm đông đúc, có đời sống cũng kể là khá đạo đức. Lúc này Xuân Mỹ đã có vị tân chức đầu tiên là cha Phêrô Nguyễn Duy Loan (thụ phong năm 1924). Ngoài ra còn có thầy già Giuse Nguyễn Đình Lâm, đang học Đại chủng viện và thầy Phêrô Nguyễn Duy Lịch, đang học tại Tiểu chủng viện. 1925, sau hai năm xem xét, Đức cha Eloy Bắc đã phê chuẩn đơn xin thành lập xứ của giáo họ. Cha Giuse Chu Đình Đính được cử làm linh mục quản xứ đầu tiên của Xuân Mỹ. Là một linh mục đạo đức, lại giỏi về trồng trọt và chăn nuôi, nên đời sống giáo xứ cả bề trong lẫn bề ngoài nhờ đó đã được chăm lo rất chu đáo.
Năm 1961, giáo xứ Xuân Mỹ hoàn thành ngôi Thánh đường được khởi công từ năm 1950. Chính ngôi Thánh đường này đã bị cơn bão số lịch sử – cơn bão số 7 làm cho đổ sập vào hồi 9 giờ sáng ngày 18 tháng 10 năm 1982. Một lần nữa, ý chí kiên cường và lòng trung tín của người dân Xuân Mỹ lại được kêu gọi. Trong vòng 100 ngày (từ cuối năm 1985 đến đầu năm 1986), Xuân Mỹ lại có ngôi Thánh đường mới, ngôi Thánh đường mà cách đó 3 năm 3 tháng 10 ngày (tính đến ngày 12/5/2011), tức là sau 13 năm hiên ngang cùng tuế nguyệt, để quy tụ, che chở cho con cái Xuân Mỹ ngày ngày đến gặp gỡ Thiên Chúa, lại trở chật chội nên và xuống cấp nhiều, cần phải được dỡ ra, nhường chỗ cho Thánh đường mới nguy nga, đẹp đẽ.
Nhà thờ mới có vẻ đẹp như một cung điện, bên ngoài nguy nga tráng lệ. Đây là ngôi Thánh đường thứ ba trong lịch sử giáo xứ Xuân Mỹ với hơn ba năm xây dựng. Kích thước Nhà thờ dài 49m, rộng 20m, cánh Thánh giá rộng 30m, đôm cao 45m bên cạnh ngọn tháp 48m.
Ngôi thánh đường này là dấu chứng của một bàn tay thiết kế vĩ đại, bàn tay đã đồng hành, gìn giữ biết bao thế hệ con cái Xuân Mỹ thực hiện hết cuộc vượt qua này đến cuộc vượt qua khác để vững đức tin và tràn trề niềm tin trong cuộc sống.
Bài: Sưu tầm & Biên tập